Extreem pubergedrag
Sommige kinderen puberen heftiger dan andere. Ook dit gaat voorbij, maar het kan wel zwaar zijn, voor henzelf én voor hun ouders. Wanneer spreken we van extreem pubergedrag en hoe kun je hiermee omgaan?
Jongeren zoeken in de puberteit steeds meer vrijheid en maken zich los van hun ouders. Dit is een natuurlijk proces. Soms dagen ze hun ouders en docenten uit omdat ze willen laten zien dat ze het best zelf kunnen. Ook kunnen hun stemmingen snel wisselen en plotseling van blij naar boos of verdrietig gaan. Dit maakt het zorgen voor je kind in deze fase soms zwaar, je voelt je net een boksbal…
Door de snelle lichamelijke veranderingen en door sociale druk kunnen pubers zich onzeker voelen. Ze vergelijken zichzelf steeds met anderen en zijn op zoek naar wie ze zijn. Sociale media en hoge verwachtingen van ouders en leraren kunnen deze onzekerheid versterken. Het is belangrijk om dit in gedachten te houden.
Deze veranderingen zijn op zich normaal en horen bij het volwassen worden (zie Hoe werkt het puberbrein?). Het is belangrijk dat je geduldig bent en duidelijke grenzen stelt. Blijf betrokken en biedt steun tijdens deze periode (lees meer opvoedtips).
Als het echt extreem wordt
Sommige pubers zijn extreem brutaal, tonen totaal geen respect of zijn erg egoïstisch en op zichzelf gericht. Je hebt het idee dat ze jou als ouder niet horen en dat je totaal geen invloed hebt. Dit maakt opvoeden zwaar. Het kan erg moeilijk zijn om geduldig te blijven. Je kunt je ook zorgen maken over je kind. Misschien heeft het ‘foute vrienden’, haalt het slechte cijfers of doet het gevaarlijke dingen.
Sommige kinderen hebben meer last van alle veranderingen in de puberteit dan andere. Omdat de hersenen nog niet helemaal ontwikkeld zijn, hebben ze minder controle over hun impulsen en kunnen ze extra brutaal zijn, vooral tegen ouders en andere opvoeders. Het speelt ook mee dat ze zich thuis waarschijnlijk veilig voelen en zich helemaal durven te laten gaan. Iets wat ze op school of met vrienden misschien niet durven. Als pubers ouder worden, wordt dit makkelijker voor hen (en voor jou).
Meestal zal de puberteit het ‘ergst’ zijn tussen 13 en 15 jaar. Dan vinden de meeste lichamelijke, emotionele en sociale veranderingen plaats. De hormonen gieren door hun lijf, hun stemming wisselt snel en ze doen vaak dingen zonder eerst na te denken. Het afwijzen van de ouders kan hier ook bij horen. Dit geeft bij iedereen extra spanning.
Omgaan met een lastige puber
Wat kan je doen als je puber niet luistert? En hoe zorg je ervoor dat je toch contact houdt? We geven een paar tips. En vergeet niet dat er meer ouders door deze moeilijke fase met hun kind gaan. Praat er ook eens over met anderen.
- Blijf kalm
Probeer rustig te blijven en niet boos te worden. - Communiceer duidelijk
Leg uit wat je verwacht en vertel waarom je dat belangrijk vindt. - Luister naar je kind
Probeer te begrijpen wat je kind voelt en denkt. - Stel grenzen
Gebruik steeds dezelfde regels en grenzen. Zorg er ook voor dat de gevolgen duidelijk zijn en maak geen uitzonderingen. - Bied keuzes aan
Geef je kind enige controle door keuzes te bieden binnen de grenzen die je hebt gesteld. Vraag bijvoorbeeld: “Wil je eerst je kast of je bureau opruimen?” in plaats van te zeggen: “Ruim je kamer toch eens op!” - Geef complimenten
Beloon je kind (met woorden) als het goed gaat. Dit versterkt goed gedrag. Voorbeeld: “Wat goed dat je gisteren zelf aan je huiswerk begon!” - Geef het goede voorbeeld
Wees zelf respectvol naar anderen en gedraag je verantwoordelijk. Geef het bijvoorbeeld eerlijk toe als je zelf fout zit. Bijvoorbeeld zo: “Sorry, ik reageerde te snel. Wil je het nog een keer vertellen? Dan zal ik beter luisteren.” - Zoek naar wat er achter zit
Probeer erachter te komen of er andere problemen meespelen, zoals stress op school of problemen met vrienden. Toon interesse, blijf in gesprek en doe ook dingen samen. Dan krijg je een beter beeld van wat er speelt. - Beperk afleiding
Voer een moeilijk gesprek zonder afleiding van telefoons of televisie. - Wees geduldig
Als je puber blijft uitproberen hoe ver hij kan gaan en bijvoorbeeld elke dag later dan afgesproken naar bed gaat, blijf dan toch geduldig. Blijf de regels rustig herhalen zonder boos te worden. Verandering kan tijd kosten, maar door geduldig te blijven laat je zien dat je stevig en stabiel bent.
Vraag hulp
Het is logisch dat je dit als een zware fase ervaart. Praat er daarom over en zoek andere ouders op. Het kan ook nuttig zijn om professionele hulp te zoeken als het niet lukt om tot je puber door te dringen of als de problemen lang duren. Voor hulp bij het opvoeden kan je onder andere terecht bij de Jeugdgezondheidszorg of de GGD in jouw regio.
Het gaat voorbij…
Gelukkig is de pubertijd maar een fase. Bedenk dat het niet alleen voor jou maar ook voor je kind een heftige tijd is. Hoewel ze een grote mond en een duidelijke eigen mening hebben, zijn pubers waarschijnlijk erg onzeker en hebben ze je steun en liefde hard nodig. Ook al doen ze nog zo hard hun best om je wijs te maken dat dit niet zo is…
En bedenk dat de puberteit ook heel veel positieve kanten heeft: pubers leren ontzettend snel, zijn creatief, bedenken oplossingen en komen tot nieuwe inzichten. Als ze iets zelf graag willen, aangemoedigd worden en de ruimte krijgen, dan kunnen hun talenten tot bloei komen. Hier ligt dus een mooie rol voor de ouders.