Praten over vapen

Kinderen komen vroeg of laat in aanraking met vapen. Het is daarom belangrijk om er op tijd over te praten, ook als je kind er zelf nog niet mee bezig is. Hier lees je hoe je dat het beste aanpakt.

Goed contact als basis

Warmte en aandacht

Goed contact met je kind is natuurlijk altijd belangrijk. Maar we weten uit onderzoek dat warmte en aandacht van ouders er ook voor zorgt dat kinderen minder snel gaan vapen. Het helpt als je weet wat er speelt in het leven van je kind. En ook als ze voelen dat je altijd voor ze klaar staat.

Drie tips voor het gesprek

Tip 1: Wees open en oordeel niet

Stel open vragen en probeer niet te oordelen. Laat je kind vooral zelf vertellen en luister goed. Wees eerlijk, ook over je eigen ervaringen. Geef rustig en duidelijk je eigen mening, ook als die anders is dan die van je kind.

Serieus nemen
Kinderen ontwikkelen hun mening door over dingen te praten. Het werkt dan ook het beste als je kind zelf over deze dingen na gaat denken. Het is ook belangrijk dat kinderen voelen dat ze serieus worden genomen. En het hoeft niet per se een lang en zwaar gesprek te zijn, ook een kort, luchtig gesprek heeft zin.

Voorbeelden van open vragen
– Hoe denk jij eigenlijk over vapen?
– Wat denken je vrienden over vapen?
– Hoe gaan ze bij jou op school om met vapen?

Tip 2. Kies een rustig moment

Kies een ontspannen moment om te praten over vapen. Praten over lastige onderwerpen gaat beter als jij zelf alle ruimte hebt om goed te luisteren. Het helpt ook als je kind zich niet gedwongen voelt om iets te vertellen. Dat is soms makkelijker als je elkaar niet direct hoeft aan te kijken, bijvoorbeeld tijdens een wandeling of onderweg in de auto. Je kan ook samen iets gaan doen om makkelijker te kunnen praten.

Tip 3. Bereid je voor

Zorg dat je zelf goed weet wat vapen doet met kinderen. Het helpt als je goed kan uitleggen waarom je regels stelt. Je kunt ook samen met je kind op zoek gaan naar informatie. 

Directe gevolgen
Het heeft niet veel zin om te zeggen dat vapen ongezond is. Dat weet je kind zelf ook wel. Kinderen en jongeren denken minder na over gevolgen die nog ver weg zijn. Vertel daarom vooral over de nadelen die je snel merkt. Dit spreekt jongeren meer aan. 

Oefenen
Eén van de redenen dat kinderen beginnen met vapen is dat ze bij de groep willen horen. Oefen samen hoe je kind nee kan zeggen als hij of zij een vape krijgt aangeboden. Nee zeggen mag altijd. Echte vrienden zullen dit accepteren.

Invloed van de omgeving

Vapende ouders

Als je als ouder vapet, is de kans groter dat je kinderen ook gaan vapen. Ze kunnen ook jouw ideeën (positieve én negatieve) over vapen overnemen. Als jij zelf vapet op feestjes, leren ze bijvoorbeeld zonder het te merken van jou dat vapen ‘gezellig’ is.

Daarnaast wordt het lichaam van kinderen gevoeliger voor nicotine als hun ouders vapen. Het inademen van de damp van een vape die iemand anders uitblaast heet meedampen¹Bron: (2020). FACTSHEET ELEKTRONISCHE SIGARETTEN (E-SIGARETTEN) [Report]. https://www.trimbos.nl/docs/af1765-factsheet-elektronische-sigaretten.pdf.

Vapende vrienden

Ook als je vrienden vapen heb je als kind een grotere kans om te gaan vapen²Bron: Harms, B., & Tarkowska, N. (2022). Vaping among teens. NHL Stenden Hogeschool. https://www.nhlstenden.com/sites/default/files/2023-05/Vaping-onderzoeksrapport.pdf. De invloed van de beste vriend of vriendin is het grootst. 

Bekijk de video Hoe denken ouders over roken en opvoeding? Deze video gaat over roken maar geldt ook voor vapen.

Grenzen en afspraken

Het is goed om zelf duidelijk aan te geven dat je vapen afkeurt. Leg ook uit waarom. En vertel dat het niet normaal is dat kinderen en jongeren vapen. Je hebt als ouders meer invloed dan je denkt!

Niet-vapenafspraak

Je kunt ook samen een afspraak maken zoals NIX18: niet vapen tot je 18 bent. Spreek ook af wat de gevolgen zijn als je kind zich niet aan de afspraak houdt. En maak geen uitzonderingen. Volgens onderzoek kan zo’n afspraak ervoor zorgen dat een kind later begint met vapen of helemaal niet gaat vapen³Bron: Beeres, D. T., Pulkki-Brännström, A. M., Nilsson, M., & Galanti, M. R. (2024). Child-Adult Contract for Prevention of Tobacco Use: “As-Treated” Analysis of a Cluster Randomized Controlled Trial (the TOPAS Study) at 3-Year Follow-Up. Prevention science : the official journal of the Society for Prevention Research, 25(1), 175–192. https://doi.org/10.1007/s11121-023-01598-y.

Eerlijk zijn

Wees zelf eerlijk en geef aan dat je het fijn vindt als je kind ook eerlijk is. Spreek bijvoorbeeld af dat je kind het vertelt als hij of zij toch een keer heeft gevapet. En ga dan opnieuw rustig in gesprek.

Als je kind al vapet

Vapet jouw kind al? Stel ook dan open vragen en probeer niet boos te worden. Vraag waarom je kind is gaan vapen en laat je kind hier zelf over nadenken. Lees meer over wat je kan doen als je kind vapet.

Praat met andere ouders

Je kunt ook eens met andere ouders praten. Hoe gaan zij hier mee om? Je kan elkaar ook helpen door bijvoorbeeld dezelfde regels te gebruiken.

Meer tips!

• Lees de opvoedtips voor ouders van pubers
• Volg de gratis online cursus Praten met je kind
• Lees het online magazine Frisse Start